Category: makaleler

Leylâ Hanım ve Divân-ı Leylâ
İlhan Armutcuoğlu
Diyanet Dergisi, Cilt: XVII, Sayı: 4, Sayfa:241-249, Mayıs-Ağustos 1978.

Leylâ Hanım ve Divân-ı Leylâ makalesi Hocamız tarafından Leylâ hanımı ve kıymetli eseri olan divânını tanıtmak maksadıyla kaleme alınmıştır. 1978 senesinde Diyanet dergisinde neşredilen dokuz sayfalık makalede Leylâ hanımın hayatı ve divan nüshası hakkında malumat verilmiş, divanından gazel, nât ve münâcaatlarından bir demet sunulmuştur.

Leylâ Hanım, 19. Asrın ilk yarısında şöhret kazanmış bir kadın
şâirimizdir. Devrin paşalarından Kazasker Moralı-Zâde Hamid Efendinin kızıdır. Annesi, Keçeci-Zade İzzet Molla’nın kızkardeşidir. Leylâ
Hanım, dayısı İzzet Molla’dan ders görmüştür. İlk şiir zevkini de ondan
aldığı bilinmektedir.

Genç yaşta evlenmiş ve fakat geçim yapamayarak ayrılmıştır.
Sicilli Osmani’nin kayıtlarına bakılırsa, Leylâ Hanım şiirlerinin güzelliği ve akılcılığı sebebiyle “Bülbül” lakabını kazanmıştır.·

Leylâ Hanının hazır cevaplığı, irticalen şiir söylemesi gibi husûsiyetleri, devrinin alakasını toplamak bakımından mühim bir faktör olmuştur.
Leyla Hanım kocasından ayrıldıktan sonra hayatının geri kalan kısmını
şiir ve mutalaa ile geçirmiş, bu müretteb divanı meydana getirmiştir.
Divan Ta’lik yazı ile ilk defa 1844 tarihinde Bulak’ta basılmıştır. 1851
tarihinde ikinci baskı olarak İstanbul’da Takvimhane-i Amire’de basılmış, üçüncü defa olarak 1883 tarihinde gene İstanbul’da basılmıştır.

Eserlerinde de görüleceği üzere Leyla Hanım, tezkiye-i nefs yolunu,
dervişliği de ihmal etmeyerek Mevlevî Tarikatına intisab etmiştir. Bu
yolda hayli merhale katettiği şiirlerinden açıkça görülmektedir. Tasavvuf neşvesi olmasa Divan zaten bu üslüb içinde verilemezdi.

Şâire’nin şu beytinden ha’cca gittiği, Medine-i Münevvere‘de Peygamber Efendimizi ziyaret ettiği de anlaşılmaktadır:

“Harîm-i Ravzana sürmüş iken rûy-i siyâhım vâh!.
Yine cürmü günâh’a mübtelâyım yâ Rasûlellah…”

Makaleden:

“Avrupalının aklının ermediği, şaşırıp kaldığı bir husuş şudur ki:
Kişi ihtiyarladığı, 70-80 yaşlarına ulaştığı halde garip bir zindelik,
engin bir coşkunluk içindedir. Bunun iksiri nedir ve nereden
gelmektedir?

Bilinmelidir ki bunun mayası, bereketi, ancak dergahlarda vardır, hak olan tarikat büyüklerinin ellerinde ve gönüllerinde saklıdır.
Leylâ Hanım bütün coşkunluğu ve samimiyetini bağlı bulunduğu
Tarikatına borçludur demek fevka’l-âde doğru olur. Hatta Divanı meydana getirmesindeki en önde gelen amil, Tarikâtıdır demek, gene doğru olur.

Pek çok büyüklerde olduğu gibi bütün dünyayı kabrinde bile dize getiren Hazret-i Mevlana’daki bu güç, bu irfan, bu yücelik ve incelik ne midir?

Hak Teala Hazretlerinin has kullarına, âşık ve sadıklara hususî lütfundan başka ne olabilir ki… İnsan oğluna vahyin meyvelerinden daha
bereketli hiç bir şey verilmemiştir.“

“Şimdi bunlarla ne uğraşan var ne bilen… Başka milletlerin tarihimiz
ve Edebiyatımız ile alakaları bizden çok çok fazla.

Gençlerimiz bir gün boykot ve işgallerden, ellerini kardeş kanına bulamaktan kurtulur, kötü niyetlerin çirkin maksadlarını kirli yüzlerine
çarparak, ilim ve irfanına tekrar döner inşallah. “

Divanının daha bir çok bölümlerinde ıyş ve işretten, mey ve meyhaneden,
pir-i muğandan, sâkî ve sâgardan, sevgi ve sevgiliden bahsetmektedir.
Bütün Divan şairlerinde görülen, hatta büyük velî ve âlimlerin
manzumelerinde dahi görülen bu terimlerden maksad ne olsa gerektir?
Bu konuda son devrin büyük mutasavvıf âlim-şairlerinden Es’ad Efendi Hazretleri bakınız ne buyuruyor:

“Velayet makamları sübût derecesine varmış, fazilet ve kemallerinin
şahidi tevatür haddini geçmiş bulunan büyük ricâlin bazıları, tabiaten latif, meşreben zarif oldukları ve bir hayli manzûmelerinde mey ve
mahbûbtan, sâki ve sagardan bahsetmekte bulundukları cümlenin
ma’lumudur.

Bu ise ayât-ı kerimedeki mecazlardan, istiarelerden zevk alamayan, husûsiyle i’tiraz etmeyi alışkanlık haline getirmiş bulunan kendini beğenmişlerin· itirazlarını mu’cib olduğundan işâret olunan zevâtın bunun gibi lafızlardan maksadlarının ne olduğunu beyan eylemek faydadan hâlî olmasa gerekir.

Ma’lûm ola ki, nefis ve şeytan’a mahkûm, hevâ ve hevesine mağlûb
olanlar, Tarik-i Süfiyye’ye· müntesîb bulunanların bil’cümle insani
lezzetlerden mahrûm kaldıklarını i’tikad etmişler ve bu fâsid hayâl ile
hallerini ma’nevî feyizlerden mahrûm bırakmışlar, uhrevî istikballerini bu
sûretle tehdîd eylemişlerdir.

Binâen aleyh, bu hakikatı anlayan ve bu misilli bâtıl zihniyetin ta’dilini arzû eyleyen evliyâ-yı kirâmın meşhûr şâirlerinden bir çoğu Tarikat-ı Sûfiyyede mevcûd olan ıyş ve işretten, şevk ve şetâretten, mey ve meyhâneden, pîr-i mugan’dan, sâki ve sâgardan, bezm ü tarab’tan mutrib ü mugannîden mahbûb-i hakîkîden dem vurmuşlardır. Ve mecâz ehlinin anlayabileceği ta’birler ile manzûmeler inşâ buyurmuşlardır.

Şu kadar var ki bunların mahbûbu (sevgili), zevâl’e mahkûm olmayan
Allahü Zü’l Celâl Hazretleriyle nebîler ve keremli velîlerin cemâlleri ve ma’nevi kemâlleridir.

Mey (içki) dedikleri şey, gam ve dünyâ kasvetinden eser bırakmayan
Allah sevgisidir.

Meyhâne ise, dervişân için te’sîs edilmiş bulunan dergâhlardan ibarettir.

Pîr-i Mugân’dan maksad, mürşid-i kâmillerdir.

Sâkî ise, o muhabbeti sâliklerin gönüllerine dökmek için vasıta olan
mürşîd-i kâmillerin halîfeleridir.

Bezm, dervişânın toplu olarak ezkâr-ı şerîfe ve terennümât-ı latîfe ile o
muhabbeti kana kana içtikleri ve bu safâ ile sermest olduklan
demlerdir.

Bu suretle vâki’ olan ifadelerden sonra şunu da beyân edelim ki;
Bunun gibi zevât-ı kirâm mecâz vâdîsinde mevcûd olan dînî ve dünyevî mazarratın takdîri ile hakikat yolunda va’d olunan ebedî saâdetin tasvîr ve tercîhini akl-ı selîmin isâbetli; doğru muhâkemesinden ümitvâr bulunmuşlardır.

Cenâb-ı Hak ve Hadî-i Mutlak Hazretleri ihvân-ı dinimizi nefs ve
şeytan’ın esâretinden kurtarıp hürriyyet-i İslâmiyetlerinden mahrûm buyurmasın. Amin.”

“Bu beyândan sonra, koca koca İslâm âlimleri ve velîler her türlü işreti teşvîk etmişlerdir, tabiat-ı şi’riyyeleri onları da yaralamıştır diyenlere denilebilir ki; Gerçek ârıza öyle zannedenlerin kısa idrâklerinde, dar görüşlerindedir.

Tevfik ve hidâyet yüce Mevlâdandır.”

Münâcât

Rahmeyle bu dil-haste-i nâ-çâre ilâhî
Zahm-ı dilime senden olur çâre ilâhî

Bir mücrim ü âsî kulunum rûy-i siyahım
Afvınla nazar kıl bu günâhkâre ilâhî

Bakma yüzünün kâresine rûz-i cezâda
Bağışla beni Ahmed-i Muhtâr’e ilâhî

Ol günde bırakma kerem et hâib ü hâsir
Isyânım ile eyleme âvâre ilâhî

Nefsim hevesiyle beni sen derbeder etme
Aşkından eser ver bu dil-i zâre ilâhî

Al benliğimi kayd-ı sivâdan beni kurtar
Tâ vasıl olam rü’yeti dîdâre ilâhî

Leylâ kulunu âteş-i aşkınla kebâb et
Düzahda koyup yakma anı nâre ilâhî

Leylâ Hanım

Na’t
```
Devâdır hâk-i kûyuñ haste-gâna yâ Resûlallâh 
Şifâ bahş itdi nutkun cism ü câna yâ Resûlallâh 

Kevâkib saymadan isyânımın ta‘dâdı müşkildir 
Eğer afv itmesen sığmaz cihâna yâ Resûlallâh 

Buyurdun ümmetim isyân ider âhir zamân olsa 
Meseldir afv olur hâl-i zamâne yâ Resûlallâh 

Huzûra varmağa bâr-ı günehden yok mecâlim vâh 
Şebâbetde dönüp kaddim kemâna yâ Resûlallâh 

Bi-hakk-ı Hazret-i Zehrâ terahhum eyle bir kerre 
Yanup yakıldığım dem âşıkâna yâ Resûlallâh 

Ne rütbe ağlasam isyânımın bir zerresi olmaz 
Boyansa ağlamakdan dîde kana yâ Resûlallâh 

Bu kara yüzle dûzahdan dahi şerm eylerim billâh 
Degil Leylâ kulun lâyık cinâna yâ Resûlallâh

Leylâ Hanım
```
Makalenin tamamını okumak için buyurunuz.
Recâ

Altınoluk Dergisi, Sayı 291, Mayıs 2010.

İmam Gazali Hazretleri tahsile başladığı gençlik yıllarında kervan ile sefer esnasında bir gurup eşkiyanın baskınına uğrar. Eşkiya yolcuların nesi varsa hepsini alır götürür. Bu meyanda İmam Gazali Hazretlerinin kitaplarını da alırlar..

Her ne kadar bunlar sizin işinize yaramaz diye yalvarır ise de, eşkıya kitapları alır götürür.

Bundan böyle İmam Gazali Hazretleri eline geçirdiği eserlerin hepsini, (eşkıya korkusu üzerine) ezberler. Tahsil yolunda olan gençlerimize ilme olan iştiyak ve arzuyu anlatması bakımından bu vak’ayı arz etmiş oldum.

Bütün hayatımız boyunca havf ve recâ içinde olmamız gerekeceği gerçeğini hatırlatması bakımından İmam Gazali Hazretlerinden bazı nakiller yapmak istiyorum. Eser, orijinal Mükâşefetü’l-Kulûb:

Ebu’l-leys Semerkandi‘den neklen:

“Kişinin Allah’ı sevdiği, sevmediği 7 şey ile bellidir:

1. Dilinden bellidir. Eğer bir mü’min (erkek olsun, kadın olsun) yalan, gıybet, lâf getirip götürme, iftira, luzumsuz ve gereksiz lâflar ile dilini kirletirse, büyük mes’uliyet taşımaktadır.

Dilin kullanım sahası, her hâl ü kârda doğruyu söylemek, Yüce Allahı zikr etmek, Kur’an-ı Kerîm okumak ve ilim müzâkeresinde bulunmaktır.

Tarihte öyle anneler, babalar yaşamıştır ki, ağzımızdan yanlış kelimeler çıkabilir, mes’ûl oluruz düşünceleri ile, muhatablarına Kur’ân âyetleri okuyarak hitâb etmişler, muhatablar da kişinin ne demek istediğini anlamışlar, öylece davranmışlardır. Heyhat bunlar hep mazîde mi kaldı…

Koca Yunus’tan:

Söz ola kese savaşı!.
Söz ola kestire başı!.
Söz ola ağulu aşı
Yağ ile bal ide bir söz…

Yüce Mevlâmızın öyle kulları da vardır ki, otururlar, kalpten kalbe konuşurlar, müzakerelerini yaparlar, kararlarını alırlar, kalkarlar giderler...

2. Kalbinden bellidir. Kalbinde Yüce Allahımızın sevmediği ne varsa hepsini çıkarıp atmalıdır. Kalbin tasfiyesi, nefsin tezkiyesi mühim işlerdendir.

Sür çıkar ağyârı dilden tâ tecelli ide Hak!..
Padişah konmaz saraya hâne ma’mûr olmadan!…

Din kardeşine kin, düşmanlık, hased…bin türlü maraz taşımak ne büyük âfettir!..

Melekler ancak gördüklerini ve duyduklarını yazarlar. Ancak Yüce Allahımız, gözlerin hâin bakışlarını, kalbden geçenleri de bilir. Kimden neyi saklayacaksınız..

Şu hususu da ayrıca ifade etmeliyim:

Dünyada iki mukaddes şehir vardır ki, Mekke-i Mükerreme ve Medîne-i Münevveredir. Bu iki şehirde işlenmediği halde her hangi bir ma’siyet işleme arzusu kalblerden geçerse kişi bunlardan da mes’uldür.

İşte bu iki mukaddes şehir, sevdiğini tutar, sevmediğini atar.

Yılların tecrübesi ile görmüşüzdür ki, hacıların bir kısmı hac bitiminde Haremeynden ayrılmak istemez, bir kısmı da “Ne zaman döneceğiz?..” demeğe başlarlar…

Bir kısım bahtiyarların vefatları da Haremeynde tahakkuk eder, Cennetü’l-Muallâ ve Cennetü’l-Bakî’de kalırlar…

Lekesiz bir îman, riyasız ibâdât bir de mürşid terbiyesi üçü bir arada tahakkuk ederse, kalbler tasfiye, nefsler tezkiyeye ulaşırlar.

Bünyeyi en son terk edecek ma’nevi maraz, hubb-i câh dedikleri makam ve mevki’ sevdasıdır. Kişi bundan da kurtulursa vilâyet mertebesinin zirvelerine tırmanmış olur.

Cennete göre dünyâ varlığı cidden bir hiçtir!..
Rü’yetullah’a bir kere ersen Cennet bir hiçtir!..
Vakti nakid bil, Allah’a dayan, hikmete râm ol!..
Eğri yürürsen, yan gelip yatsan, ömrün bir hiçtir!…

Mahmud Sami Ramazanoğlu Hazretlerinden dinlemiştim: Kalbler beş kısma ayrılır:

1- Ölü kalb.
2- Hasta kalb.
3- Gafil kalb.
4- Zâkir kalb.
5- Diri kalb.

Ölü kalblerde ma’neviyyat diye bir şey kalmamıştır. Hasta kalbler hayata kavuşabilir, ihmal edildiği takdirde öle bilirler. Gafil kalbler, 24 saatte zikri ve Yüce Allah’ı hatırlamakta yarıdan az; zakir kalblerin zikri ise günlük hayatta yarıdan fazladır.

Diri kalblere gelince, 24 saatin bütününde bir nefes Yüce Allahtan gafil değil, bütün muâmelelerinde ayık ve zikir halindedir. Yani el kârda, gönül yarda…

Örnek olarak en başta Peygamber Efendimiz, bütün peygamberler, evliyânın büyükleri bu zümredendir.

Şeyh Gâlip Dede Hazretlerinden:

Ey dil!..ey dil!.. niye bu rütbede pür-gamsın sen!..
Gerçi vîrâne isen genc-i mutalsamsın sen!..
Secde-fermâ-yı melek zât-ı mükerremsin sen!..
Bildiğin gibi değil, cümleden akvemsin sen!..
Rûhsun nefha-i Cibrîl ile tev’emsin sen!..
Sırr-ı Haksın mesel-i Îsi-i Meryemsin sen!..

Hoşca bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen!..
Merdüm-i dîde-i ekvân olan Âdemsin sen!…
Recâ-2

Altınoluk Dergisi, Sayı 292, Haziran 2010.

3. Bakışlarından bellidir. Yüce Allahımızın haram buyurduklarına bakmaz. İstek ve arzu ile, rağbetle dünya zenginliklerine de bakmaz. Ancak ibret almak maksadı ile bakar.

Nakşibendi usullerinden, hayat boyunca tatbik edildiği takdirde büyük kurtarıcı 11 usulden biri de, Nazar ber kademdir. Yolda yürürken ancak basacağımız yere bakarak yürümek. Herkes için önemli olmakla beraber, özellikle hanımlar, kızlar için ne kadar önemlidir.

Namaz kılarken çeşitli şeylerin hatırımıza geldiğinden şikayet ederiz. Gözler, kalplerin penceresi gibidir. Günlük hayatımızda gözleri İslami ölçülerin dışında kullandığımız takdirde, kalplere depo edilen yanlışlar, elbette ki namazda hatıra gelir ve rahatsız eder.

Büyüklerden bir zattan dinlemiştim:

“Bir gün Üstadımı ziyarete gidiyordum, apartmanın merdivenlerinden inerken süslü, cilveli, parfüm esintileri ile merdivenleri dolduran bir kadınla karşılaştım. İlk görüşten sonra bir daha baktım. Üstadımın huzuruna vardığım zaman merhabalar şöyle dursun, yüzüme bile bakmadı, biraz oturdum, kalktım, giderken uğurlar olsun bile demedi.” demişlerdi.

4- Yediklerinden bellidir. Peygamberimiz Efendimiz bir hadislerinde buyuruyorlar ki:

Adem oğlunun midesine bir lokma haram girerse, o haram, bünyede bulunduğu müddetce (alınan bir gıdanın te’siri 40 gün devam eder) yer ve gök melekleri ona lanet okurlar, o haldeyken ölürse yeri cehennemdir.”

Hazret-i Mevlâna’nın bir sözünü hatırlayalım:

Kabiliyetsiz ile uğraşmak kubbe üzerinde ceviz durdurmağa benzer!..

Kabiliyetsiz kim?

Nikahtan mahrum, haramlarla beslenmiş, mürşid meclislerinde bulunmamış.

Konyamızın büyük dervişlerinden Dişçi Hacı Mehmed Lekesiz misafirim idi. Sohbet esnasında misafirlerimden birisi, “Efendim! Devlet bankalarının faizleri haram sayılmazmış diyorlar. Ne buyurursunuz?” deyince:

“Evlâdım, bir caddeden geçerken o cadde üzerinde bir banka binası varsa onun önünden koşarak geç, Allah korusun o esnada bir deprem filan olur, bina yıkılır altında kalırsan, âkibetin çok feci olur” diye buyurmuşlardı. Haramların büyük tehlikesini anlatmış olmak bakımından.

Ruh sağlığımızı emniyete almak günlük hayatımızda mühim işlerdendir:

Lekesiz îman,
Riyasız ibadet,
Yeteri kadar helâl kazanç.

Gücümüz yettiğince insanlığa hizmet, ne kadar büyük önem taşımaktadır…

Osmanlı İmparatorluğunun geniş coğrafyasını hatırlayalım. İstatistikler yapılmış. O kadar geniş coğrafyada işlenen cürümler, bu gün memleketimizin büyük şehirlerinden birisinde işlenen cürümlerle karşılaştırılmış, maalesef şimdiki ölçüler çok daha fazla. Sebep, yukarıda arz etmeğe çalıştığım yanlışlar.

Hazret-i Ebu Bekir (r.a.)’in hılâfetinin ikinci yılında devlet sınırları içinde en küçük bir cürüm dahi işlenmemiştir ve bu, dünya tarihinde tektir.

5- Kişinin ellerini harama uzatmaması, tâatta kullanmasıdır.

Peygamberimiz Efendimiz bir Hadis-i Şeriflerinde şöyle buyurmaktadır:

“Cenab-ı Hak Celle Celalüh Hazretleri Cennette, sütunları zebercetten bir köşk hazırlamıştır. İçinde 70 bin dâire, her dâirede 70 bin ev… Bunları, Yüce Mevlâmız, kendilerine haram teklif edildiği halde Allah’a olan sevgilerinden ve saygılarından dolayı harama ellerini uzatmayan mü’minlere verecektir.”

Elleri ile san’at eserlerini meydana getiren güzelleri nasıl takdir etmezsiniz!.. Medine-i Münevverede Mescid-i Nebevinin Selam Kapısından girince Kıble Duvarındaki Ecdâd yâdigârı Âyetleri, Esmâü’l-Hüsnâ, Peygamber Efendimizin güzel İsimlerini, daha nice hat eserlerini ve motifleri nasıl takdir etmezsiniz!.. Bunları hangi güzel eller hazırlamış, yazmış. Hangi gönüller ne yüce duygularla bezemiş!.. Eğer bir kimse bırazcık hüsn-i hattan anlıyorsa, Peygamber Efendimizi ziyaret neş’esi en başta olmak üzere Bâbü’s-selâmdan ayık girer, Bâb-ı Cibrilden mest ü lâ ya’kil olarak çıkar gider!..

Çok sevgili dostum Hattat Ali Hüsrevoğlu’nu şükran ve duâlarla yâd etmeliyim. Mescid-i Nebevînin genişletilmiş mekânlarındaki âyetleri yazmak ona nasib olmuştur!..

Yanlışta kullanılmayan ellere binlerce takdir, teşekkür, duâ…

6- Kişilerin ayaklarını günah yolunda kullanmamaları, tâatta, hizmette kullanmaları…

Bir kişi düşünelim, bir ömür ayakları kendisini meşrû’ güzel yerlere taşımıştır… Bir kişi de düşünelim, meyhane, kumarhane… bir ömür oralarda dolaşmış.. Yaya olarak kıt’alar arası Hacca gelenler olmuş!.. Onları vakit vakit hayâl etmişimdir. Hangi ayaklar güzel?

1985-1990 yıllarında Mekke-i Mükerreme’de idim. Gece ibadetlerine devam ettiğimiz arkadaşlarım vardı. Bunlardan birisi de Yemenli Mücâhid Efendi isminde bir dostum idi (hâlen hayâtta). Yatsı namazından sonra saat 10 civarında tavafa girerdi, 6 saat kesintisiz tavaf ederdi… Teheccüd vaktine kadar… Ayakları ilim yolunda, hizmet yolunda, bir ömür taatta kullana bilmek ne büyük bir başarıdır!..

7- Kişinin yaptığı her işi Allah rızası için yapması:

“Günahın büyüğü küçüğü olmaz, kime karşı işlendiğine bakılır, ni’metin azı çoğu olmaz, kimin verdiğine bakılır.” ta’birini büyüklerden hep duymuşumdur…

Ka’beyi tavaf ederken Rükn-i Yemâni ile Rükn-i Haceru’l-esved arasında şu duâ okunur:

“Rabbenâ âtinâ fi’d-dünya haseneten ve fi’l-âhireti haseneten ve kınâ azâbe’n-nar…”

Kısaca ma’nası, “Ey bizim Rabbimiz bize dünyada hasene, (sevaplar ver), ahirette de hasene (sevaplar) ver!.. Ve bizi cehennem azâbından koru!..

Dünyâda yapabilene sevaplar çoktur. Ancak yapılan sevapların ancak ve ancak, (küçüğü büyüğü) O’nun rızâsı için yapılanıdır, en mu’teber olanı budur. Yüce Rabbimizin rızası ameller içinde gizlidir. Riyâdan uzak olabilmek ne büyük başarı ve zaferdir…

Dünyada atılan her adımda İlahî rızayı aramak cümlemize nasip ola!..

Ahirette de en büyük hasene Yüce Allahımızın Cemâline mazhar olabilmektir!.. Bu güzel neticeyi şiirleştirmek icap ederse:

Dünyâda rızâ, Ukbâda Likaa!..
Ancak maksûdum rızâ ve Likaa!..
Sekînet
Altınoluk Dergisi, Sayı 19, Eylül 1987.

O, imanlarına iman katsınlar diye, müminlerin kalblerine sekinet indirdi. Göklerin ve yerin askerleri Allah’ındır. Allah alîm ve hakimdir.⁽¹⁾

Sekînet, sükun ve itmi’nan, sebat ve temkin manasına masdardır. Nefisdeki telaş ve heyecanın kesilmesi ile hasıl olan kalb oturması, yürek ısınması, gönül rahatı, huzur ve sükun manalarını ifade etmektedir. ⁽²⁾

Hazret-i Ali keremallahü vecheh ve radiyallahu anh’den bir rivayette:

“Sekînet, mü’minin kalbine yerleşip onun iç huzurunu te’mîn eden bir melekedir” denilmiştir.

Muhyiddîn-i Arabî hazretlerinin “Fütühat-ı Mekkiyye“sinde:

“Sekînetin başlangıcı, emri her vechile anlayıp kavrayarak mütalaa etmektir. Böyle olmayınca sekînet hasıl ve sahîh olmaz” denilmektedir.

“Hani İbrahim; Rabbim! Ölüleri nasıl dirilteceğini bana göster, demiş, (Allah buna) inanmadın mı yoksa demiş, o da, inandım, fakat kalbimin (gözümle de görerek) yatışması için (istedim diye) söylemişti.

“Allah dedi ki: Dört kuş tut. Onları kendine alıştır, sonra onlardan her parçayı bir dağın üzerine bırak. Sonra da onları çağır. Koşarak sana geleceklerdir.

“Bil ki şüphesiz Allah bir kadir-i mutlaktır, tam bir hüküm ve hikmet sahibidir.” ⁽⁴⁾

Yukarıdaki ayet-i kerîme mealinde ifadesini bulan İbrahim aleyhisselamın münacatı, ondan sonra da Cenab-ı Hakk’ın ölüleri nasıl dirilttiğini bizzat göstermesi, kendilerinin daha önceki düşüncelerini ortadan kaldırdı. Kalbi huzur ve sükuna eriverdi.

İbrahim aleyhisselam bu münacat ve müşahedesini sekînetin başlangıcı yaptı.

Bu müşahededen önce ölülerin diriltilmesi keyfiyeti “Acaba Cenab-ı Hak ölüleri nasıl diriltiyor” diye zihnen onu meşgul ediyordu.

Arab dilinde bıçağa “sikkîn” denmesinin sebebi, hayvandaki heyecan ve ızdırabı kesip atmasındandır.

Kelime-i Tevhîd’in “Lâ”sı ile yani “Lâ” kılıcı ile kalbde olan her türlü telaş, vesvese ve teşvişi kesip atabilseydik…

İnsan, imanın şartlarını tamamlayıp “ilme’l-yakîn”den, “ayne’l-yakîn” mertebesine ulaşınca Hak tarafından o mü’minin kalbine öyle bir tecellî hasıl olur ki, o tecelliye “zevk” denilir.

Kişinin îmanı ilme’l-yakîn mertebesinde iken bu “zevk”e ulaşmak mümkün değildir.

“Sekînet”in, bu Atiyye-i Sübhaniyyenin elde edilmesine gelince;

İmam-ı Rabbanî hazretlerinin “Mektubat”ında ⁽⁵⁾ beyan buyurdukları üzere; kişinin Hakk’a yaklaşmaşı ve ebedî kurtuluşa ermesi için mutlak süratte üç şeye ihtiyacı vardır: İlim, amel, ihlas…

Bu üç kurtarıcıya kamil bir zatın rehberliğinde öyle sıkı sarılmak îcap eder ki, netice alınabilsin ve maksat hasıl olsun…

Buharî’nin rivayet ettiği hadîs-i kudsîyi bir daha hatırlayalım:

“Resulullah sallallahü aleyhi ve sellemin şöyle buyurduğu Ebü Hureyre Radiyallahu anh’dan rivayet olunuyor:

“Allah Teala buyurdu ki: Her kim benim velilerimden bir veliye düşmanlık ederse, şüphesiz ben ona harb ilan ederim.

“Benim kulum, üzerine farz ettiğim şeyden daha sevgili hiç bir şey ile bana yaklaşamaz.

“Bir de kulum nafileler ile bana yavaş yavaş, yaklaşa yaklaşa, nihayet öyle bir hale gelir ki, Ben onu severim.

“Onu sevdiğim vakitte de, onun işitmesine vasıta olan kulağı, görmesine vasıta olan gözü, tutup yakalamasına vasıta olan eli, yürümesine vasıta olan ayağı, anlamasına vasıta olan kalbi, söylemesine vasıta olan dili olurum.

“Öyle olan kişi Ben’den bir şey isterse muhakkak veririm. Bana sığınırsa onu muhafaza eder, korurum.” ⁽⁶⁾

Buharî’nin metninde:

“Ölmeyi istemeyen, kendisine kötü muamele de bana hoş gelmeyen, halbuki hasbe’t-takdîr ölmemesine de çare olmayan mü’min kulumun rühunu kabz etmekteki tereddüdüm kadar işlediğim hiç bir şeyde tereddüd göstermedim” ziyadesi vardır.

Tabiatiyle bütün bu çalışmaların sonunda Cenab-ı Hakk’ın kulunu sevmesi umulur. Muhabbetin menşei, kökü, aslı muhakkak, Hak canibindedir.

Muhabbetten Muhammed oldu hasıl!..
Muhammed’siz muhabbetten ne hasıl?..

Kulun Sünnet-i Seniyye’yi ihya neş’esi içinde hayatına devam etmesi, bu güzelliklere ulaşmak için zarurî ve elzem bulunmaktadır.

Koca Sinan Paşa’nın dili ile Bayezid-i Bistamî hazretleri bakınız neler buyuruyor:
```
Nitekim ol şeyeh-i alem Bayezid
Nür-i çeşm-i rüy-i Adem Bayezid

Nakl olunur kim demiş ashabına
Ehl-i dilden bulunan ashabına

Ben sanırdım bunca yıldır aşıkım
Talibim yari, gönülden sadıkım

Bu tamam oldu bana ahir ayan
Aşık u talib o imiş bî-güman

Ol muhibb imiş bana mahbub ben
Talib Ol imiş beni, matlub ben

Ol imiş cezb eyleyen beni bana
Ol imiş hem komayan beni bana

Şol gönül kim aşıkı Allah ola
Dil değil ol, dü cihana şah ola

Olmaya ol gönüle hergiz hicab
Rüy-i ma'şuku göre ol bî-nikab ⁽⁷⁾
```
Bütün dünyada ma’nevî değerlerden kopan zamanımız insanlarının ne türlü felaketlere sürüklendikleri her gün gözlerimizin önündedir. Günlük hadiseler ve haberler bunun acı örnekleri ile doludur.

Bu itibarla insanlığa doğruyu göstermek, yaşamak ve yaşatmak, en büyük hizmetler cümlesindendir.

Ashab-ı Kiram radıyallahu anhüm ecmaîn hazeratı, Peygamber Efendimizin (sallallahu aleyhi ve sellem) yüce huzurlarına vardıkları zaman, tüy kadar hafif, göklere uçacak kadar ma’nevî haz içinde bulunduklarını her zaman îtiraf ederek,

“Ya Rasulallah! Huzur-i alînizde böyle iken kendi özel hayatımıza döndüğümüz zaman yine eski durumumuz bize arız oluyor” dediklerinde,

“Eğer o haliniz devam etse melekleri açıktan görür, onlarla müsafaha ederdiniz” buyururlardı.

Başlangıçta kalbden kalbe akis yolu ile tadılabilen bu hal, veraset-i Peygamberîden hissesi bulunan “ehlullah”ın huzurunda da aynen hiss olunur.

Yukarıda arz etmeğe çalıştığım sekînet ve benzeri halleri, usulünce iktisab edinceye kadar, ilim ve verasette kemalli zevatın yüksek huzurları ve vakit vakit ziyaretleri ile tatmak ne güzeldir!..

Vardıkda pîr-i kamil’e, taş olsa dil yumşağ olur
Fir’avn ise nefsin yakîn, karıncadan alçağ olur
Oldunsa vakıf aczine, edna amel bir dağ olur
Çürüklerin hep sağ olur, zehrin kamu bal yağ olur
Dağlar yemişli bağ olur, cümle cihan bostan sana ⁽⁸⁾

Dipnotlar:
1. Fetih Suresi, ayet: 4
2. Hak Dini Kur’an Dili, c.6, s. 4408.
3. Tefsîr-i Rûhu’l-beyan, c. 9, s. 12.
4. Bakara Süresi, ayet: 260.
5. Mektübat, c. 1, s. 7.
6. İmam-ı Nevevî, Kırk Hadîs.
7. Tazarru’name, s. 194.
8. Dîvan-ı Es’ad, Erbilli Şeyh Muhammed Es’ad Efendi.
Bedevinin Gördüğü Nurlar

İlhan Armutcuoğlu
Altınoluk Dergisi, 336. sayı, Şubat 2014.

Efendim bendeniz, ilk haccıma karayolundan 1965 yılında gittim. O zaman yüksek islam enstitüsünde talebeydim. Yine altmışlı yıllarda hacca gittiğimin birinde hac mevsimi bitti. Kabe-i Muazzama’nın huzurunda, Altınoluk’un karşısında yatsı namazlarını kıldık, Sami Efendi ve Musa Efendi Hazretleri ön safta, bizler de arka safta oturuyoruz. Kabe-i Muazzama’nın tam tepesine ay dikilmiş vaziyette. Çok güzel bir mehtap var.

Bab’us Suud tarafından şöyle cemaati yararak bir bedevi geliyor. Acelesi var hızlı hızlı geliyor. Birden durdu. Yani frene bastı. Tam Kabe’nin tepesindeki aya bakıyor, Kabe’ye bakıyor bir de Sami Efendi Hazretlerine bakıyor. Üç noktaya, yani aya, Kabe’ye ve Sami Efendimize bakıyor. Bize on metre kadar bir mesafede. Başladı ağlamaya. Bu üç merkeze bakış bayağı devam etti. Geldi, usta bir yüzücünün denize atlaması gibi, Sami Efendi Hazretlerinin kucağına attı kendisini. Başını onun dizine koydu, Üstadımızın dizini ıslatıncaya kadar ağladı. Yalnız hiç kelam yok. Ne ondan ses var, ne üstadımızdan ses var. Belki beş dakika olmadıysa da, üç dakika başını üstadımızın dizinden kaldırmadı. Nihayet üstadımız sırtını bir okşadı, sıvazladı. Başını kaldırdı ve fevkalade bir dikkatle üstadımızın yüzüne baktı. Sonra kalktı zemzem kuyusuna doğru gidiyor ama yine arada durup durup üç noktaya bakıyor. Öyle ağlaya ağlaya gitti.

Biz kendisine soramazdık ama yakınlarına sorduk; ‘Neden bu kişi, acaba üç noktaya baktı?’ Dediler ki; “ayın nurunu gördü, Kabe’nin nurunu gördü, evliyanın nurunu gördü.”

Ramazanoğlu Mahmud Sami hz.

Yağda Yumurta

Bendeniz, hele yağda kızartılmış, yumurta yediğim vakit müthiş sancı yapar. Şöyle bir lokma yumurta yiyeyim o gün akşama kadar sancı kıvrandırır.

Kabe’de Suud Kapısından çıkınca ileriye doğru Fındık Kâki diye bir otel var. Bir gün rahmetli Doktor Baybal abiyle beraber ikimizi yemeğe aldılar. Bir umre kazasında vefat eden, Demirci Vahdettin Efendi diye bir abimiz vardı, o da aşçı başı. Sofrada hemen Sami Efendimizin sağına düştüm. Çorba yapmışlar. En genç bendeniz olduğum için en çok çorbayı bana koydular. Sami Efendimiz çorbasından çok az yediler ve geri kalanı olduğu gibi benim tabağıma boşalttılar. Ben de yedim. İkinci olarak yağda kızartılmış yumurta getirdiler. Yine en çok benim tabağıma koydular. Sami Efendimiz yumurtasından birkaç lokma aldıktan sonra olduğu gibi kendi yumurtasını bana verdi. Yani fazla fazla iki porsiyon oldu. Tabii üstadımızın sofrası ‘var bunda bir hikmet’ diye, o yumurtayı adam akıllı bitirdim, sünnetledim. Ömür hayatımda ilk defa o yumurta bana dokunmadı. O zamandan beri de artık bana yumurta dokunmaz oldu. Bir beyit var: Ehli dil hâ’ra nazar eylese gülzâr açılır. Yani gönül ehli nazar eylerse eşya kabiliyet değiştiriyor.

Sami Efendinin Gözyaşları

Bir gün İstanbul’da Musa Efendi Hazretlerinin köşkünde sohbet var. Sami Efendi Hazretleri hayatta. Sohbet öğle namazı ardından başladı, akşam namazına kadar devam etti. Arada bir ikindi namazı kıldık. Bir aşır bir sohbet, bir aşır bir sohbet devam ediyor. Akşama yakın sohbet bitti. Fakire oku dediler. Kim dedi hatırlamıyorum. Ama sadece oku dediler, aşır oku demediler. Sami Efendimize yakın bir yerde oturuyordum. Esad Efendimizden bir gazel okudum. Bu gazeli tefsir sahibi Hamdi Yazır Hocaefendi, her beytin üzerine üçer mısra eklemek suretiyle, tahmis etmiş. Gazelin aslı şöyle başlıyor,

Leblerin söyler civanım, gonca-i rânâ nedir.
Gözlerin eyler işaret nergis-i şehlâ nedir”

Üzerinde üç mısra tahmisle şöyle okuyama başladım.

“Lâhe lî tayfün sera fi’l-kevni min tilkâi bedir
Aşk ez ceybem girift u güft ya haza edir
Sormam artık pire sâki gaye-i mana nedir

Leblerin söyler civanım, gonca-i rânâ nedir
Gözlerin eyler işaret nergis-i şehlâ nedir”

Şöyle bitiyor;
“Gam değilmiş Hamdi, olmak seyr-i gülşenden cüdâ
Neşve var yâdında derler gül feda, bülbül feda
Şimdi Şeyh-i asırdan duydum şu yolda bir nida

Dergeh-i pir-i muğanda hâk-i pay ol Es’adâ !
Ol zaman idrak edersin rütbe-i bâlâ nedir”.

Bunu okumaya başlayınca fakir, Sami Efendinin Hazretlerinin gözyaşları akmaya başladı. Evliyaullahın büyüklerinin gözyaşları nadiren görülür. Mübarek sakalının iki yanından gözyaşları böyle akıyor. Üzerlerinde kahverengi bir pardesü vardı ona da inci gibi dökülüyor. Cenabı Allah fakire okuma gücü verdi de sonuna kadar okudum, bitirdim.

Sohbet bitti, Sami Efendi Hazretleri kalkmak için şöyle bir yüklendiler, kalkamadılar. Sonra bir daha yüklendi, yine kalkamadılar. Hemen kardeşlerden birisi yardım etti ve kalktılar. O gün meclisten Sami Efendimizin gidişini hiç unutamam. Evliyanın sekri hiçbir şeye benzemez. Hala gözümün önündedir, unutamam.

Rüyayı Anlatma

İlk vazifemi Dişçi Hocaefendi abimizden almıştım. Burada çok önemli bir hadise anlatayım. Turuku Aliyede ilk daireye girdiği günlerde dervişe manevi lezzeti bir tattırırlar. O safayı bir verirler. Ondan sonra da o kendisinden alınır. Bu da bir tasarruftur. O neşeler, o feyizler, o gözyaşları kendisinden alınır. Benlik çukuruna düşmesin diye.

O günlerde çok acayip, enteresan rüyalar görür idim. İstanbul’a ilk defa Sami Efendimizi ziyarete gidiyoruz. O Erenköy’deki Güllü Köşk’e kabul ettiler. Hal hatırdan sonra dersimi sordular. ‘Evladım gördüğümüz rüyaları başkalarına anlatmayalım’ buyurdular. İlk tavsiyesi budur fakire. Ve şu ayeti kerimeyi okudular: “Kâle yâ buneyye lâ taksus ru’yâke alâ ihvetike fe yekîdû leke keydâ(keyden), inneş şeytâne lil insâni aduvvun mubîn (mubînun)” (Yusuf suresi, 5) (Babası, şöyle dedi: “Yavrucuğum! Rüyanı kardeşlerine anlatma. Yoksa, sana tuzak kurarlar. Çünkü şeytan, insanın apaçık düşmanıdır.”)

Bu günlerde gördüğüm rüyaları rahmetli Baybal Abiye anlatırdım. Efendimizin o ikazından sonra artık anlatmadım. Rüya herkese söylenmez. Rüya tabirini bilene söylenir. Bir de sizi seven kişi olacak o. Eğer başka türlü tefsir ederse öyle cereyan eder. Onun için anlatacağınız kişi hem rüya ilmini bilecek hem de sizi sevecek.

Kuşlar Bile Zikre İştirak Etti

Bursa’da Ulu Cami’ye yakın Sahiller diye bir kardeşimizin evindeyiz. Dairesi beşinci katta. Sami Efendimizde artık yavaş yavaş ihtiyarlık durumları gözüküyordu. Kat aralarında sahanlıkta biraz dura dura çıktılar. Biz de peşi sıra çıktık. Sohbette yine Sami Efendimizin hemen soluna düştüm. Bir aşır bir sohbet, bir aşır bir sohbet yapıyoruz. Sure-i Vakıa’yı o sohbette üç bölümde okudum.

Musa Efendi Hazretleri tam karşımda oturuyorlardı. Evde bir bülbül ya da kanarya varmış. Fakir ayeti kerimeye başlıyorum, bülbül başlıyor şakımaya. Ayet sonlarında duruyorum o da duruyor. Okumaya başlıyorum o da başlıyor. Neyse okudum bitirdim. Sami Efendi Hazretleri bütün vücuduyla böyle bana tamamen döndü. Sadece başıyla değil:

“Allah senden razı olsun. Kuşları bile zikre iştirak ettirdin.” buyurdular.

Sohbet bitti ayrıldık. Bu hadiseden sonra Musa Efendimiz ne zaman bir aşr-ı şerif okutacak olsa fakire hemen şunu ilave ederdi; “Oku ama! Orada okuduğun gibi oku!” Fakire bunu bir ömür söylemiştir.
Yaşatmak Öldürmemek

İlhan Armutcuoglu
Altınoluk Dergisi, 301. sayı, Mart 2011.

Şeyhu’l-Ekber Muhyiddîn Arabî Fütûhât-ı Mekkiyye adlı eserinde şöyle bir ibâreye yer vermiş:

İnne aslaha’d-düvel ba’de’s-sahâbe Eddevletü ‘l-Osmâniyye, felâ inkırâza’d-devle ilâ zuhûri’l-hatmi ve’l-kıyâm..

Peygamber Efendimizin yetiştirdiği Ashâbın kurduğu Devletten (Hulefâ-i Râşidîn devri) sonra en muhkem Devlet, Osmanlı Devletidir. Devletin yıkılması söz konusu değildir, birilerinin zuhûruna kadar.. Veyâ yıkılmaz, Kıyamete kadar devâm eder..

Câlib-i dikkat olan pek mühim hususlar var. Yukarıda arz ettiğim ibâreyi İstanbul Yıldız Câmiinde de görmüştüm.

Muhyiddîn Arabî Hazretleri bir defa Osmanlı dönemini görmemiş, Selçukîler devrinde yaşamıştır, bilindiği gibi peygamberlerde mu’cizeler, evliyâullahta da kerâmetler vardır, bu beyân bir defa kerâmet eseridir.

Özellikle Büyük Hâkân Abdülhamid Handan sonra ârızalar kendini göstermeğe başlamıştır.

“Yekûlûne bi elsinetihim mâ leyse fî kulûbihim“ (Sûre-i Feth 11. âyet) bu âyet-i kerîmeye istinâden, dilleri ile söylerler, fakat kalblerinde bir şey yok. Ya’ni îman yok, İslâm yok..

İşte münâfık.. ta’rîfi bu.

Son Padişâh Vahdeddîn Hân’a kadar padişahlarımızın hepsi sağlam.. Ama yürütmedeki ârızalar bir asırdan beri bizleri nerelere getirdi. Bu günlerimize de binlerce şükür..

Gözlerim uyur, kalbim uyumaz buyurdu Nebî!..
Ölü kalblerden kurtar yâ Rabbî bi hakk-ı Nebî!..
Bunca cinâyet, isyân, hıyânet, mes’ûlleri kim?!..
Gerçeğe döndür mazlûm Milleti hâtır-ı Nebî!..

Selçukluların beyliklere ayrılmasından sonra Büyük Velî Şeyh Edebâlî Hazretleri bütün beylikleri dolaşmış, Söğütte karar kılmıştır. Ya’nî adam aramış, kabiliyet aramış, orada bulmuş, orada karar kılmıştır. Osman Gâzîlerden, Orhan Gâzîlerden itibâren adam yetiştirmeğe oradan başlamıştır. Bir aşîretten altı asır devâm edecek bir İmparatorluğa…

Osmanlının Asr-ı Saâdetten sonra lâyıkı ile tatbîk edilen, yaşanan özellikleri ne idi derseniz:

Farzların, vâciblerin, sünnetlerin (Padişahlar başta olmak üzere bütün devlet erkânını n ve Müslüman halkın) icrâsı, yaşanmasıdır.

Bunlar yaşandığı zaman ne olur, yaşanmadığı zaman ne olur derseniz, tarih bunun en belirgin örnekleri ile doludur. Müsbetleri ile menfileri ile..

Hazret-i Mevlânâ (k.s.) Hazretleri, kabiliyetsiz ile uğraşmak kubbe üzerinde ceviz durdurmağa benzer buyuruyor.

Kabiliyyetsiz kim ve kimler?..

Nikâhtan mahrûm, haramlarla beslenmiş, müsbet eğitimden mahrûm.

Fatih Sultan Mehmed Han Hazretleri İstanbulu fethettiği zaman gayr-i müslimlerin hepsini dinlerini yaşamakta serbest bırakmıştır. İslâmiyyet yaşanarak gösterilmiştir. Kabûl eden etmiş, etmeyenler bildiklerine gayet rahat bir şekilde devam etmişlerdir. Dinde zorlama yoktur. Yakın tarihlere kadar Anadolu insanının dinlerini yaşamak husûsunda çekmediği kalmamıştır.. Kısmen yaşayanlardan biri de bendeniz..

Nikâh dînî bir hâdisedir. Yüce Allahın emri (c.c.) Peygamber Efendimizin kavli (s.a.v.), Hanefîlere göre İmâm-ı A’zam (r.a.) Hazretlerinin ictihâdı, tarafeynin rızâsı, asgarî iki şâhidin şehâdeti ve mehir tesmiyesi. Ortalığı saran gayr-i meşrû birliktelikler, bu milletin evlâdını nerelere sürüklemiştir!..

İslâm Dîninde helâl haram kavramları çok önemlidir.

Hazret-i Ebû Bekir (r.a.) efendimiz kölesinin getirdiği bir yiyeceği nereden kazandığını sormadan yemiş, yedikten sonra sormuş. Her zaman sorarmış, o gün sormayı unutmuş. Dînî ölçülere göre kölelerin kazançları ağalarına helâldır. (Şunu da ifâde edeyim ki dünyâ tarihinde ilk defâ köleliğe çâre bulan İslâmdır.)

– Efendim, İslâmdan önce devr-i câhiliyye âdetlerine göre bir düğünde şarkı, türkü söylemiştim, alacağım kalmıştı, bugün onu verdiler, onunla aldım deyince, hemen Hazret-i Ebû Bekir (r.a.) yediğini kusmuş ve buyurmuş ki,

– Harâm tabiatları bozar, karakterleri değiştirir!..

Harâm-zâdeler ortalığı sarınca yaşananlar meydanda!..

Osmanlının en ileri ma’nâda icrââtı, faydalı, müsbet ilimde olmuştur. Her bir padişâhı bir mürşid-i kâmil yetiştirmiştir. Osmanlı medreseleri, dergâh-ı şerifler başlı başına mükemmel insan yetiştirme müesseseleridir.

Hemen Yavuz Sultan Selim Hân Hazretlerinin bir beytini hatırlayalım:

Pâdişâh-ı âlem olmak bir kuru gavgâ imiş!..
Bir velîye bende olmak cümleden evlâ imiş!..

Akşemseddîn Hazretlerini, Sultân Fâtihin yetiştirilmesini ve İstanbulun fethini hatırlayalım..

Osmanlı Saraylarındaki “Enderûn” bölümlerini hatırlayalım. En güçlü hocalar tarafından en zekî, gençlerimize en ileri ma’nâda eğitim verilen bölümler.. Şehzâdeler, büyük askerler, büyük müfessirler, büyük şâirler, bestekârlar, ses ve makamları ile büyük hâfızlar… oradan yetişmişlerdir..

Osmanlı gitti, dünyânın çivisi yerinden çıktı..

Ey Ortadoğu!.. Mazlûm Milletler!.. hâlinizden memnûn musunuz!..

Memleketimiz ile ilgili eksen kaymaları sözleri çok konuşulur oldu. İnşâallah eksen yerine oturacak, insanlık yeniden huzûr bulacak!.. Dünyâ insanı, yanlışları yaşayarak gördü. Zulmün de bir sonu var..

Şeyhu’l-ekber Muhyiddîn-Arabî Hazretlerinin sözlerine yeniden dönersek, istikbâlin gelecek nesillerde olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Yüce Mevlâmız Mâide sûresi 32. âyetinde buyuruyorki:

“Kim bir canı bir can mukabilinde veyâ yer yüzünde bir fesat çıkarmaktan dolayı olmayarak öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibi olur. Kim de onu kurtarırsa, bütün insanları kurtarmış, diriltmiş gibi olur.”

Maddî varlığımız, yaşama hakkımız elbette çok önemlidir. Rûh sağlığımız, ma’nevî hayatımız ise her şeyden önemlidir.

Osmanlının son zamanlarından i’tibâren yakın tarihimize kadar yaşadıklarımızı Yüce Allahımız biliyor, bizden evvelki nesil çok daha iyi biliyor.

Yeter cehennem ilâhî yaratma bir de tamû!..
Esirge her ikisinden Nihâd-ı ma’sûmu…

Peygamber Efendimiz (s.a.v.) ve onun ashâbı öldürmemiş, yaşatmıştır. Tarih boyunca büyük ecdâdımız öldürmemiş yaşatmıştır. Yüce Dînimizin emirlerini yaşamak ve yaşatmak… Şimdi sıra bizdedir.